Leefbare, veilige en gezonde straten.
Hoe richten we onze straten in als leefbare ontmoetingsplekken met ruimte voor verkoeling, water en groen? Hoe geven we tegelijkertijd prioriteit aan een gezonde en veilige mobiliteit?
Burgers nemen het beheer van hun straat in eigen handen. Ze bouwen tuinstraten, zomerstraten, leefstraten en schoolstraten. Wat kunnen we leren uit al die initiatieven? Welke ondersteuning kunnen ze gebruiken? Hoe kunnen we sociale innovatie versterken?
In de smalle maar intensief gebruikte ruimte van de straat komen heel wat uitdagingen samen: mobiliteit, klimaat, water, gemeenschapsvorming. De nieuwe noden vergen een cascade aan veranderingen. Welke middelen en expertise hebben we nodig om de klimaatstraat op te schalen tot doortastende beleidsprogramma’s?
Ontdek de kaart met alle Bouwstenen
Bouwstenen
bouwstenen
Lijnbaanstraat Oostende - Cool Towns
De Lijbaanstraat, een sterk verharde en weinig aantrekkelijke parking in het handelscentrum van Oostende, wordt vandaag omgevormd tot een oase van groen. De straat vormt zo niet alleen een aangename tuin voor de stadsbewoners, maar ook een belangrijke troef in het bestrijden van hittestress. Het project kadert in het Europese project Cool Towns.
Middenberm N9 Eeklo
De N9 loopt als verkeerskundige slagader dwars door Eeklo en vormt daarmee het aankomstbeeld voor wie de stad bezoekt. De kale aanblik van de berm en de herziening van het mobiliteitsplan gaven aanleiding voor het stadsbestuur om het eigenaarschap
en beheer van de berm over te nemen van het Agentschap Wegen en Verkeer.
en beheer van de berm over te nemen van het Agentschap Wegen en Verkeer.
Commons Lab, Antwerpen
Commons Lab Antwerpen manifesteert zich als de spin in het web binnen een veelheid aan initiatieven in Antwerpen vanuit burgers, overheid, bedrijven en kennisinstellingen. Betrokkenheid binnen een brede thematiek en een gevoel van urgentie staan aan de basis van het collectief, met als centrale vraag: van wie is de stad, en hoe kunnen we de stad allemaal samen beheren?
Hemelwateras Edegemsesteenweg
Geplande rioleringswerken vormden aanleiding om de Edegemsesteenweg, inclusief een park en twee schoolomgevingen grondig te herzien. Water dat eerst onzichtbaar ondergronds werd afgevoerd, krijgt een zeer prominente plek in het straatbeeld. Daarvoor moesten een aantal obstakels overwonnen worden.
Lange Ridderstraat - Tuinstraten Antwerpen
Tuinstraten Antwerpen kadert in een brede visie om van de stad een klimaatrobuuste, kwaliteitsvolle omgeving te maken. De tuinstraat stimuleert tevens sociale interactie op straat. Na een initiële fase met pilootprojecten schroeft de stad haar ambities op naar de permanente groen-blauwe omvorming van straten in vijf Antwerpse districten.
Leeftuin Borluut - Leefstraten Gent
Gent experimenteert sinds 2012 met het programma leefstraten hoe een andere straatinrichting voor een sterker buurtgevoel kan zorgen. In 2020 werden de tijdelijke leefstraten uitgebreid met een drietal leeftuinen. Een leeftuin, net zoals een leefstraat, komt er telkens op initiatief van de omwonenden. De leeftuin ter hoogte van de Borluut, een sociale woontoren aan de Watersportbaan, werd ondersteund door de stad in samenwerking met Samenlevingsopbouw vzw.
Schoolomgeving Elzestraat, St. Katelijne-Waver
De Elzestraat in St. Katelijne-Waver is de centrale straat van het dorp, met een kerk, parochiezaal, horeca en een school. De publieke ruimte was grotendeels gericht op de doorstroom van autoverkeer, waarbij de schoolgaande kinderen hun weg in de marge zochten. Een grootschalige dorpskernvernieuwing nam de schoolomgeving op de schop en transformeerde de Elzestraat van een transit- naar een verblijfsruimte.
Evence Coppéelaan - Vlaanderen Breekt Uit
Binnen het programma ‘Vlaanderen Breekt Uit’ was de Evence Coppéelaan de enige inzending waarbij een steenweg stevig wordt onthard. De weg wordt omgevormd naar een aangename, belevingsvolle en verkeersveilige omgeving. Daarvoor verdwijnt maar liefst 10.000 m2 aan asfalt.
Filter Café Filtré
Voortschrijdend inzicht in de schadelijke effecten van luchtvervuiling op gezondheid gaven in 2018 aanleiding tot massale acties van ouders, scholen en kinderen in Brussel en Vlaanderen tegen verkeersonveilige en ongezonde schoolomgevingen. Met acties, van aan schoolpoorten tot de A12 snelweg en het Brouckèreplein, zette Filter Café luchtkwaliteit op de politieke agenda. In 2019 ontstond hieruit de gelijknamige vzw die met haar Atelier verder werkt aan de constructieve verbeelding van een autoluwe, leefbare en klimaatrobuuste stad.
Waterrijk Waterschei
Water bufferen in tuinen, straten en op pleinen ontlast de riolering
Place Marie Jansonplein
Plein wordt park in een strategie voor waterretentie tussen hoog en laag
Logboek
09.06.21
In de straat komen veel uitdagingen samen. Hoewel ze vaak gelinkt zijn aan verschillende beleidsdomeinen en bevoegdheden, landen ze in dezelfde ruimte. Bij veel pioniersprojecten zien we dat ze vertrekken van één specifieke opgave. Bijvoorbeeld de luchtkwaliteit aan de schoolpoort, of de wens voor extra ontmoetings- en speelruimte tijdens de zomermaanden.
Wanneer we spreken over een klimaatstraat gaan we een stapje verder. Hoewel deze kan vertrekken vanuit één specifieke uitdaging gaat de klimaatstraat op zoek naar methodes om tegelijk ook andere opgaves aan te pakken. Hoe kan het verbeteren van de luchtkwaliteit samengaan met hittebestrijding? Hoe kan het hergebruik van hemelwater ook voor bijkomende ontmoeting en sociaal contact in de buurt zorgen? Er zijn oneindig veel win-win kansen te vinden in de straat.
09.06.21
Dat de groenperkjes in de stad, bijvoorbeeld aan de voet van bomen in de straat, netjes en vakkundig onderhouden moeten worden, is iets waar maar weinigen bij stilstaan. Lieven geeft een inkijk in de weerslag van het vergroenen van straten op de beheerwerkzaamheden van de Groendienst –en de manier waarop burgers kunnen meegenieten van deze ‘vanzelfsprekendheid’.
18.05.21
Gedeeld gebruik zonder eigenaarsschap en mèt goede afspraken, dat is de kerngedachte van Commons Lab, een Antwerps initiatief sinds 2018. En een common, dat begint al bij een gezamenlijke regenton.
18.05.21
Heroes for Zero wil nul verkeersdoden of zwaargewonden in de Brusselse straten. Dat gaat niet alleen over verkeersveiligheid, maar ook over het opeisen van de publieke ruimte: op weg naar een stad die kwetsbare mensen en sociaal leven boven de doorstroom van voertuigen stelt.
31.03.21
Een groep buurtbewoners in de Gentse wijk Rabot vocht de aanleg van een buurtparking aan en richtte er een collectieve tuin op in de plaats. Nu vormt het binnengebied met 24 moestuintjes een belangrijke groene ontmoetingsplek voor de buurt.
Leeslijst
Publicatie
Architecture Workroom Brussels | Departement Omgeving Vlaanderen
Architecture Workroom Brussels, Departement Omgeving Vlaanderen
Publicatie
Fietsberaad Vlaanderen | Team Vlaams Bouwmeester
Stefan Bendiks, Ana Daniela Dresler, Aglaée Degros en Clément Gay (Artgineering), Eva Van Eenoo, Kobe Boussauw (Vrije Universiteit Brussel – Cosmopolis Centre for Urban Research), Wout Baert, Inge Caers (Fietsberaad Vlaanderen), Leo Van Broeck, Julie Mabilde, Annelies Augustyns (Team Vlaams Bouwmeester)
Publicatie
College van Rijksadviseurs
Essays door Berno Strootman, Jan Willem Erisman, Krijn Poppe, Merel Hondebrink, Jeroen Pijlman, Evert Prins, Pieter Struyk, Jan-Paul Wagenaar, Shera van den Wittenboer, Marieke Francke onder redactie van Marijke Bovens. Tekstadvies van College van Rijksadviseurs en Noël van Dooren
Publicatie
Stad Antwerpen
Johan De Herdt, Griet Lambrechts, Ronny Van Looveren, Kristel Heyman, Vincent Van Ryssegem, Filip Lenders, Elke Van de Mosselaer, Marijke De Roeck
Publicatie
Departement Omgeving Vlaanderen
Smets J., Wanner S., De Blust G., Turkelboom F.
Capital Agricole
Boek
Pavillon de l'Arsenal
Augustin Rosenstiehl
Publicatie
Gemeente Amsterdam, Urhahn
Ad de Bonk, Anouk Distelbrink, Wendy Van Kessel et al.
Publicatie
Leefmilieu Brussel
Dirk Lauwaet, Stijn Vranckx, Stefanie Dens, Thomas Hawer